Ngay từ năm 1927, Việt nam thanh niên cách mạng đồng chí Hội đã thành lập chi bộ tại nhà đồng chí Lương Văn Thăng, năm 1929 chi bộ này đã chuyển thành chi bộ Đông Dương cộng sản Đảng. Ngày 3-2-1930 chi bộ Đông Dương cộng sản Đảng ở Quỳnh Lưu đã trở thành chi bộ Đảng cộng sản Việt Nam. Đây là chi bộ Đảng đầu tiên ở Ninh Bình do đồng chí Lương Văn Thăng làm Bí thư. Sau khi thành lập, chi bộ Đảng ở Quỳnh Lưu đã chỉ đạo cao trào cách mạng 1930- 1931 hưởng ứng phong trào Sô Viết Nghệ Tĩnh. Năm 1938, Đảng bộ tỉnh Ninh Bình họp Đại hội đại biểu lần thứ nhất tại thôn Đồi Dâu (Sơn Lai, Nho Quan) với sự tham dự của đại biểu cơ sở Đảng ở các huyện Gia Viễn, Nho Quan, Gia Khánh và Yên Mô. Đại hội bầu Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh gồm 3 uỷ viên. Đồng chí Đinh Tất Miễn được bầu làm Bí thư Tỉnh uỷ Ninh Bình. Từ đó phong trào cách mạng ở Ninh Bình được duy trì liên tục qua các thời kỳ 1939 – 1945. Trong những ngày tiền khởi nghĩa, nhận thấy vị trí quan trọng của vùng giáp gianh giữa 3 tỉnh Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa, Trung ương Đảng đã quyết định thành lập chiến khu Quang Trung, mà Quỳnh Lưu là 1 trong 3 trung tâm của chiến khu. Ngày 19- 8- 1945, từ căn cứ cách mạng Quỳnh Lưu, trung đội giải phóng quân và quần trúng cách mạng đã tiến lên giành chính quyền ở huyện Gia Viễn, mở đầu cho việc giành chính quyền trong cách mạng tháng 8 ở Ninh Bình. Chiến khu Quỳnh Lưu thành lập ngày 3/2/1945 và là căn cứ cách mạng của xứ ủy Bắc Kỳ. Chiến khu Quỳnh Lưu là một căn cứ cách mạng thời kỳ kháng chiến chống Pháp và Nhật, nằm ở vị trí chiến lược quan trọng, nối liền Tây Bắc, Bắc Trung Bộ với đồng bằng Bắc Bộ. Sau khi thành lập, cơ sở cách mạng này có ảnh hưởng lớn đến phong trào đấu tranh ở Ninh Bình. Đến hết tháng 4/1945, khu giải phóng mở rộng ra các huyện Nho Quan, Gia Viễn, Gia Khánh. Ngày 25/8/1945, Uỷ ban nhân dân cách mạng lâm thời tỉnh Ninh Bình do đồng chí Văn Tiến Dũng làm chủ tịch ra mắt tuyên bố thành lập chính quyền cách mạng trong toàn tỉnh.
Trong suốt giai đoạn từ năm 1948 đến nay trên địa bàn xã Quỳnh Lưu đều có các đơn vị quân đội đóng quân, huấn luyện, tập kết, trung chuyển lương thực, vũ khí, kho cất giữ vũ khí, khí tài, quân trang, quân dụng phục vụ cho kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, chiến tranh bảo vệ tổ quốc. Các cơ quan đơn vị Bộ đội đóng trên địa bàn được nhân dân trong xã giúp đỡ tạo mọi điều kiện để làm nơi hội họp, nhà kho, hội trường để hoạt động. Lực lượng vũ trang của địa phương đã chủ động và phối hợp với lực lượng vũ trang chính quy tổ chức các trận đánh địch để bảo vệ an toàn cho cán bộ, cơ quan, tổ chức của Đảng và Nhà nước đóng trên địa bàn hoặc là nơi đã diễn ra trận đánh thắng lợi quan trọng góp phần tạo ra cục diện chiến trường lợi thế cho cách mạng và kháng chiến tại địa bàn và khu vực lân cận. Hiện nơi đây vẫn là một địa bàn quan trọng về quân sự.
Đến nay nhiều ngôi nhà, quả đồi, quả núi, con sông ở đây đã trở thành di tích lịch sử. Tiêu biểu là khu mộ đồng chí Lương Văn Thăng ở làng Lũ Phong, phía tây nam xã Quỳnh Lưu. Để ghi nhận thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, ngày 22/08/1998 Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ký quyết định số 424 tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang” cho nhân dân xã Quỳnh Lưu. Hiện nay xã Quỳnh Lưu có Khu tưởng niệm đồng chí Lương Văn Thăng, Bí thư chi bộ đầu tiên của tỉnh Ninh Bình, Nhà Bảo tàng khu căn cứ cách mạng Quỳnh Lưu là nơi trưng bày cách hình ảnh, hiện vật của Chiến khu Quỳnh Lưu. Khu căn cứ cách mạng Quỳnh Lưu được xếp hạng là Di tích lịch sử cấp Quốc gia, nơi ghi dấu ấn lịch sử vẻ vang và truyền thống anh hùng cách mạng của Đảng bộ và nhân dân Ninh Bình.
Phòng Nghiệp vụ Nghiên cứu
Ban quản lý Quần thể danh thắng Tràng An