Ngày 27/9/2025, tại chùa Bái Đính (tỉnh Ninh Bình), UBND tỉnh Ninh Bình phối hợp với các cơ quan nghiên cứu trong nước và quốc tế tổ chức Hội nghị quốc tế “Công tác nghiên cứu khoa học gắn với quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An”. Sự kiện diễn ra trong không khí trang trọng, nhân dịp kỷ niệm 45 năm Ngày Du lịch Thế giới (27/9/1980 – 27/9/2025).
Tham dự hội nghị về phía đại biểu trung ương có Đồng chí Hoàng Tuấn Anh- Nguyên Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Đồng chí Thượng tướng Bùi Văn Nam – Nguyên Uỷ viên TW Đảng, Nguyên Thứ Trưởng Bộ Công an, Nguyên Bí thư Tỉnh uỷ Ninh Bình; Đồng chí Nguyễn Minh Vũ, Thứ Trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao, Chủ tịch Uỷ ban Quốc gia UNESCO Việt Nam; Đồng chí Hoàng Đạo Cương- Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Về phía lãnh đạo tỉnh Ninh Bình có sự tham gia của Đồng chí Đinh Văn Hùng, Nguyên Uỷ viên TW Đảng, Nguyên Bí thư Tỉnh uỷ Ninh Bình; Đồng chí Phạm Quang Ngọc, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; Đồng chí Trần Song Tùng – Ủy viên Ban thường vụ Tỉnh uỷ, Phó Chủ tịch thường trực UBND tỉnh Ninh Bình cùng lãnh đạo HĐND tỉnh, UBND tỉnh, các sở, ban, ngành, đoàn thể, UBND các phường, xã; đại diện một số doanh nghiệp, hiệp hội du lịch, các tổ chức xã hội và cộng đồng dân cư vùng di sản.
Hội nghị có sự tham dự của chuyên gia quốc tế: TS. Ryan John Rabett – Chuyên gia Khảo cổ học, Đại học Queen’s Belfast, Vương quốc Anh, Giám đốc Dự án nghiên cứu khảo cổ học tại Quần thể danh thắng Tràng An; TS. Christopher MarkStimpson – Chuyên gia KCH, Đại học Queen’s Belfast, Vương quốc Anh, thành viên tham gia dự án;
Phát biểu khai mạc, Đồng chí Trần Song Tùng – Ủy viên Ban thường vụ tỉnh Uỷ, Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Ninh Bình khẳng định: Hội nghị được tổ chức nhằm công bố và thảo luận những kết quả nghiên cứu mới nhất về Tràng An, trong đó có các bằng chứng khảo cổ học quan trọng về sự hiện diện và đời sống của cư dân tiền sử. Đây là sự kiện có ý nghĩa đặc biệt nhân dịp kỷ niệm 45 năm Ngày Du lịch Thế giới, đồng thời là diễn đàn để các nhà khoa học và chuyên gia quốc tế chia sẻ tri thức, kinh nghiệm, góp phần nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn gắn với phát triển du lịch bền vững.
Tại Hội nghị, các nhà khoa học đã công bố và thảo luận nhiều kết quả nghiên cứu nổi bật trong khuôn khổ chương trình hợp tác SUNDASIA – dự án quốc tế liên ngành được triển khai tại Tràng An từ năm 2012.
Phát biểu tại hội nghị, TS. Ryan Rabett – Đại học Queen’s Belfast (Vương quốc Anh), Giám đốc chương trình SUNDASIA – nhấn mạnh: “Tràng An là một di sản thiên nhiên – văn hóa đặc biệt của nhân loại. Nơi đây chứa đựng những bằng chứng quý giá về sự thích ứng của con người trước biến đổi khí hậu trong hàng chục nghìn năm qua.”. Trong báo cáo, ông giới thiệu những kết quả nghiên cứu liên ngành về mối quan hệ giữa cư dân tiền sử và môi trường Tràng An. Các phân tích khảo cổ, địa chất, sinh thái cho thấy cư dân cổ nơi đây đã sinh sống ổn định trong các hang động, khai thác tài nguyên rừng – nước, chế tác công cụ đá và phát triển lối sống thích nghi cao độ trước những biến thiên môi trường cuối kỷ Băng hà.
Một điểm nhấn đặc biệt tại Hội nghị là báo cáo của TS. Christopher Stimpson (Đại học Queen’s Belfast), tập trung vào bộ xương người tiền sử TBH1 khai quật tại hang Thung Bình 1 (thuộc vùng lõi di sản). Bộ xương có niên đại trên 12.000 năm, được bảo tồn gần như nguyên vẹn – điều hiếm thấy trong khảo cổ học Đông Nam Á. Theo TS. Stimpson, bộ xương này cung cấp cơ sở dữ liệu quý giá để nghiên cứu sự tiến hóa sinh học, sức khỏe, chế độ ăn uống và đặc điểm xã hội của cư dân cuối kỷ Pleistocene. Đặc biệt, sự hiện diện của bộ xương TBH1 khẳng định Tràng An không chỉ là nơi cư trú tạm thời mà còn là không gian sinh tồn quan trọng, gắn liền với tiến trình phát triển của loài người trong khu vực. Ông nhận định: “Phát hiện TBH1 là một bước ngoặt trong khảo cổ học Đông Nam Á. Nó mở ra cơ hội hợp tác nghiên cứu quốc tế nhằm giải mã những bí ẩn về sự giao lưu, thích ứng và sáng tạo của cư dân tiền sử trước những thách thức môi trường khắc nghiệt.”
Bên cạnh những báo cáo khoa học chuyên sâu, các tham luận cũng nhấn mạnh việc gắn kết nghiên cứu với thực tiễn phát triển du lịch. TS. Nguyễn Việt – Giám đốc Trung tâm Tiền sử Đông Nam Á – cho rằng: bảo tồn di sản sẽ không thể bền vững nếu tách rời khỏi đời sống cộng đồng.
Trong bài phát biểu, ông đề xuất mô hình du lịch trải nghiệm khảo cổ – văn hóa mang tên “Sống cùng người tiền sử Tràng An”. Theo đó, du khách sẽ được tham quan các hang động khảo cổ, mô phỏng hoạt động chế tác công cụ đá, nấu ăn với bếp lửa cổ, hay tìm hiểu về đời sống tinh thần của cư dân xưa. “Đây không chỉ là một sản phẩm du lịch hấp dẫn mà còn là phương thức giáo dục di sản sinh động, giúp cộng đồng và thế hệ trẻ thêm gắn bó, tự hào và có ý thức trách nhiệm hơn với di sản quê hương,” TS. Nguyễn Việt nhấn mạnh.
Với những kết quả nghiên cứu được công bố và thảo luận, Hội nghị một lần nữa khẳng định Quần thể danh thắng Tràng An xứng đáng là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới mang tầm vóc toàn cầu. Những phát hiện khảo cổ mới không chỉ bổ sung vào bức tranh tiền sử Việt Nam, mà còn góp phần nâng cao vị thế của Tràng An trong khu vực Đông Nam Á và trên trường quốc tế.
Sự kiện này đồng thời truyền đi thông điệp mạnh mẽ: bảo tồn di sản không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan quản lý, mà còn là niềm tự hào, là trách nhiệm chung của cả cộng đồng và nhân loại. Tràng An, với những giá trị nổi bật toàn cầu, sẽ tiếp tục là nguồn cảm hứng, là “cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa con người và thiên nhiên”, đóng góp vào sự nghiệp phát triển bền vững của Việt Nam và thế giới.
Nguồn: Nguyễn Hải Yến – Phòng Nghiệp vụ – Nghiên cứu