Đình làng Yên Trạch

Đình được xây dựng theo khuôn mẫu thu nhỏ của đền thờ vua Đinh – vua Lê. Kiến trúc kiểu nội công ngoại quốc. Kiến trúc đình gồm 3 toà: Tiền bái, Thiêu hương và Chính cung.

Toà Tiền bái gồm 5 gian, kiến trúc vì kèo chồng giường, gồm 4 hàng cột, mỗi hàng 4 cột. Mái làm theo kiểu chồng diên tạo thành tán mái, các đầu đao của mái trang trí theo kiểu trụ non. Bốn góc mái của cả hai tầng đắp nổi hình trụ đấu. Xung quanh phần mái dưới và mái trên đều có phủ diềm bằng gỗ, trạm hoa văn, toàn bộ mái lợp bằng ngói nam. Đầu hai bờ nóc đắp nổi hai đầu rồng lớn chầu mặt nguyệt. Các con chồng, xà lách trạm nổi chữ Triện, hoa văn lá lật. Bức mê trang trí đường triện và lá lật. Toàn bộ cột đều được làm bằng gỗ lim, mỗi vì kèo có hai cột quân. Hai đầu toà tiền bái xây đốc, phía trước về hai gian đốc, mỗi đầu xây tường có trang trí thông phong hình chữ Thọ. Toàn bộ hệ thống chân cột đều được kê chân tảng bằng đá làm theo kiểu thắt cổ bồng.

Toà Thiêu hương tiếp giáp ngay với toà Tiền bái, gồm 1 gian nhỏ và 1 dĩ, kiến trúc theo kiểu mê toà. Hệ thống kèo gồm hai vì, mỗi vì gồm có hai cột quân. Toàn bộ cột được kê trên chân tảng đá vuông đường kính 40cm, Các bức mê trạm hoa văn lá lật, đường triện. Đặc biệt mê kèo phía đầu đốc hai bên cửa võng có trạm mảng lá lật, đường triện và hai chữ Hán lớn. Gian chính giữa Thiêu hương có bát hương lớn thờ công đồng.

Toà Chính cung tiếp giáp với Thiêu hương, được mở rộng về hai phía sau với ba gian hai dĩ, kích thước nhỏ hơn Bái đường. Hệ thống cột cái bằng gỗ lim đường kính 30cm, hệ thống cột quân hàng phía trước bằng gỗ đường kính 20cm, còn lại hàng cột quân phía giáp hiện được làm bằng đá xanh nguyên khối hình vuông, với đường kính 20cm. Toàn bộ hệ thống cột được kê trên chân tảng đá đường kính 40cm, phía trước chính cung, hệ thống cửa ra vào làm bằng gỗ theo kiểu bức bàn. Trên cửa võng có treo bức hoành phi: “Nhật nguyệt quang hoa” (ánh mặt trời rọi xuống trần gian như hoa nở mùa xuân). Hoành phi có trang trí lưỡng long chầu nguyệt, song không sơn, mà để mộc. Chính giữa của toà chính cung là nhang án, trên có hai cỗ ngài mang phong cách Nguyễn, thờ bài vị của vua Đinh – vua Lê. Hai bên có hai nhang án nhỏ hơn, long ngai đặt quay vào giữa, thờ tứ trụ triều đình của nhà Đinh và nhà Lê.

Đình Yên Trạch nằm trong khu di tích lịch sử văn hoá Cố đô Hoa Lư, vì vậy các hình thức sinh hoạt văn hoá dân gian, lễ hội truyền thống diễn ra tại di tích cũng nằm trong chương trình của lễ hội truyền thống Cố đô Hoa Lư. Trong dịp mở hội tháng 3, sau lễ rước từ sông Hoàng Long về đền Đinh là lễ tế tiệc, tế nghi, tế cửu khúc, gồm 7 làng tế trong đó có Đình Yên Trạch.

Ngoài ra để tưởng nhớ vua Đinh “kén quân thuỷ”, ở sông Sào Khê tổ chức thi bơi chải, Yên Trạch là một trong 5 làng tại Trường Yên dự thi. Trong hai ngày kỵ của vua Đinh Tiên Hoàng (15-8 âm), và vua Lê Đại Hành (8-3 âm), dân làng tổ chức tế lễ rất lớn. Đình Yên Trạch với rất nhiều giá trị lịch sử và văn hóa quý giá, đã được Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Bình xếp hạng là Di tích cấp tỉnh.

Phòng Nghiệp vụ Nghiên cứu

Ban quản lý Quần thể danh thắng Tràng An